24 juni
Sint Jansdag-Vuurfeest-Midzomerfeest–Midzomer Zonnewende-Johannesdag-St. Baptistdag
Onder Sint-Jansdag werd van oorsprong ook wel Sint Joannesdag of Sint Johannesdag verstaan. Hiermee wordt Johannes de Doper bedoeld. Hij werd een half jaar voor Meester Jezus geboren op 24 juni. Sint-Jansdag lijkt de tegenpool van de kerstnacht. Het uiterlijke licht en de uiterlijke zonnewarmte staan dan tegenover de geboorte van een nieuw innerlijk licht in de diepste duisternis. Zo is het Sint Jansfeest bij uitstek het feest van de tegenpolen.
Deze dag valt samen met het midzomerfeest – midzomer zonnewende – dat van oudsher op veel plaatsen in Europa wordt gevierd.
Het is de langste dag en de kortste nacht van het jaar. Het midzomerfeest werd in de voorchristelijke tijd beleefd als het hoogtepunt van het jaar.
De geboorte van de heilige Johannes kent met name in Orthodoxe (Katholieke) landen een zeer oude traditie, die daar teruggaat naar nog veel oudere zonnewende feesten en rituelen.
Volgens de Juliaanse kalender viel het zomer zonnewende (solstitium), de langste dag van het jaar, op 24 juni, net als later het christelijke Sint Jansfeest. Hoewel de zonewende in de loop der eeuwen steeds verder van deze datum ging afwijken, bleef 24 juni aan dit feest gekoppeld. Pas bij de invoering van de Gregoriaanse kalender, in grote delen van Nederland niet eerder dan 1700, werd het zomer zonnewende op 21 juni vastgesteld. Tegen die tijd was het Midzomerfeest al zo ingekapseld in het Sint Jansfeest dat het begrip Midzomer nog steeds wordt verbonden met 24 juni. Het Woordenboek der Nederlandse taal geeft als omschrijving van Midzomer: ‘Het midden van den zomer, de langste dag, ook wel 24 juni, St. Jan Baptist. Strikt genomen kan Midzomer het beste op 21 of 22 juni gevierd worden.
Oude gewoontes rondom Ceremonies
In Europa, waaronder Nederland, werd jaarlijks rond 24 juni het Jansvuur nog ontstoken in verschillende dorpen. Vroeger had het vuur de symbolische betekenis van het zich jaarlijks ontdoen op rituele wijze van boze geesten.
Acht dagen voor Sint Jan brandde men bijvoorbeeld in Vlaanderen grote bossen stro langs de straten, zodat de paarden geen koliek zouden krijgen. Houtskool van het St. Jansvuur werd bewaard als middel tegen brand!
Sint Janskruid
De avond vooraf werden “Sint Jansplanten” geplukt, zoals: Sint Janskruid, Artemisa, Bijvoet, Calcarie, Ridderspoor, Verbene en IJzerkruid, allemaal planten met een bijzonder hoog uitdrijvingsgehalte. Tevens werden er Sint Janskransen gevlochten om boven de voordeuren te hangen, als machtig Tover- en Liefdesmiddel. Met name het Sint Janskruid (Jaag-de-duivel-kruid) staat bekend om het verwijderen en uitzetten van boze tegenkrachten. Ook zou het behoeden tegen branden en allerlei kwalen. De stelling was: Geplukt voor zonsopgang? Dan beschermt het huis en haard, want veel huizen hadden rieten daken die makkelijk in brand vlogen bij blikseminslag.
Om het Sint Jansvuur aan te steken gebruikte men geen haardvuur. Dit scheen niet voldoende rein te zijn. Vlammen ontstonden door het wrijven van hout of het slaan op stenen.
Rond Sint Jan schieten volgroeide bloemen en struiken vaak opnieuw weer uit : de zogenaamde “Sint Jansloten”. Als je over het vuur sprong kreeg je geen buikpijn.
Wanneer je een takje van het Sint Janskruid in je schoen legt, kun je de volgende dag de dierentaal spreken.
In de nacht van Sint Jans werd er wichelroede gesneden en mocht de schipper niet uitvaren. Ook gold dat de asperges ná Sint Jan niet meer gestoken mochten worden en de rabarber niet meer geplukt.
St Jansfeest heden ten dage
Op vrije scholen neemt het St Jan jaarfeest nog altijd een belangrijke plaats in bij het stilstaan bij de jaarcyclus. De kinderen maken dan een krans van gras met daarin bloemen of bessen gestoken. Bij sommige scholen wordt er ook een vuur ontstoken waar de kinderen uit de hoogste klassen overheen mogen springen.
Van Johannes wordt, net als bij Maria, meestal alleen de dag van de geboorte herdacht en niet de sterfdatum. Tijdens Sint Jan wordt dan ook het nieuwe begin van een periode gevierd in het jaar. Ook de natuur verandert. Een oud gezegde luidt: ‘Met Sint Jan draait het blad zich om’. Dit betekent dat Sint Jan een markeerpunt is in de overgangsperiode.
vuurceremonie in Lapland@sterrenpoort.com
Sint Jan die komt er an
Sint Jan die komt er an
Sint Jan gaat komen
Ik zie het aan de bomen
Sint Jan die komt er an
Aankondiging van het Sint Jansfeest in Portugal:
‘Kom naar het land van de wijn, nieuwe goden,
Kom, want de most wekt
De glimlach van goden en volken
Wanneer de waarheid hun gelaat betovert
In de nacht van 23 op 24 juni wordt in Porto het Sint Jansfeest gevierd, een zomerzonnewende feest dat een traditie van duizenden jaren kent. Het is een feest vol symboliek waarin de strenge sobere heilige Sint-Jan wordt verbonden met een vrolijke oogstgod die kracht en viriliteit uitstraalt met als doel mannen en vrouwen samen te brengen. Oude gebruiken van de Druïden ontbreken evenmin. Zo slaan de feestvierders elkaar met een preibloem of, minder prozaïsch, een modern plastic hamertje op het hoofd teneinde het saamhorigheidsgevoel te bevestigen. Aldus trekt er een vrolijke menigte door de stad. Sommigen springen over brandend vuur, anderen beklimmen de helling van Fontainhas waar een voorstelling van Sint-Jan staat geprogrammeerd. Daarnaast is er natuurlijk vuurwerk en vloeit de drank rijkelijk tot in de vroege uurtjes.’
Wie was nu eigenlijk Johannes de Doper
De ouders van Johannes, de priester Zacharias en zijn vrouw Elisabeth, waren al op leeftijd, toen Zacharias van de engel Gabriël de Boodschap kreeg te horen dat hij toch nog binnen niet al te lange tijd een zoon zou krijgen. Omdat Zacharias dit bericht niet vertrouwde werd hem zijn spraak afgenomen. Toen het kind geboren werd, wilde de familie hem Zacharias noemen, naar zijn vader. Maar Elisabeth corrigeerde dit en meldde dat zijn naam Johannes zou zijn, zoals de engel bevolen had. Toen Zacharias dit bevestigde kreeg hij zijn spraak weer terug.
Johannes de Doper, door Jheronimus Bosch, 1490-1495 (Museo Fundación Lázaro Galdiano, Madrid):
Johannes trok al vroeg als kluizenaar de woestijn in, waar hij zich voedde met sprinkhanen, bessen en wilde honing.
Hij was het die Jezus doopte in de Jordaan. Vandaar dat hij later Johannes de Doper werd genoemd, want hij is niet de Apostel Johannes, ook wel de Evangelist Johannes genoemd.
Het was Johannes die met zijn licht, liefde en warmte, zichzelf in dienst stelde van Jezus, met zijn eigen woorden : ‘Hij moet groeien, ik moet afnemen’, wat zoveel betekent als: door te leren ons ego onder controle te krijgen en in dienst te stellen van ons Hoger Zelf, groeit jaarlijks keer op keer ons bewustzijn, ons Hoger Zelf, waardoor de Zonnegeest tevens dieper via ons mens-zijn kan indalen in het leven van Moeder Aarde. Net als Jezus door aardse worstelingen ging ná zijn doop, lijkt het dat ook de mensheid moet leren inzien om tot bewustzijnsgroei te komen, en hiervoor een diepe geestelijke crises moet doormaken!
Jezus zei van Johannes: ‘Onder hen die uit vrouwen geboren zijn, is niemand groter dan hij’ (Lucas7:28). Hiermee bedoelde Jezus dat Johannes een mens-engel was. Johannes, de zomermens, bezat de intuïtieve kennis van de goddelijke wereld en zijn gevoel van harmonie t.o.v. de omringende, zintuiglijke wereld. Als een brandend vuur was Johannes, die velen enthousiast maakte. Ondanks zijn strenge leer had hij veel volgelingen, die hij doopte in het stromende water van de Jordaan. Hij bereidde zijn volgelingen voor op de nieuwe tijd die daardoor aan zou breken. Door hen te dopen in het stromende, altijd beweeglijke en veranderende water maakte hij hun zielen los uit de starheid van oude vormen en tradities. Zo werden zij ontvankelijk voor het nieuwe dat komen ging. Zo kon Johannes de Doper met zijn immense vuurkracht, helpen bij het laten indalen van de Vuurgeest – de Zonnegeest – de Christus – die vanuit hoge kosmische rijken neerdaalde tot in de sfeer van Moeder Aarde om zich bij de doop in de Jordaan te verbinden met de mens Jezus van Nazareth.
Het levensverhaal van Joannes de Doper
Onlangs heb ik een bezoek gebracht aan de schitterende Bijbelse Tuin achter de H. Joannes de Doperkerk in Hoofddorp. Met daarin prachtige beelden van o.a. de heilige familie, de kruisweg, woestijntuin, een labyrint, een pluktuin en bij de ingang een licht esoterische, christelijke boekhandel. (alles gratis toegankelijk)
Maria met kindje Jezus op schoot
links oma Anna@sterrenpoort.com
Op het voorplein van de kerk en de toegang tot de Bijbelse Tuin, liggen prachtige mozaïeken, zoals de vier evangelisten, twee vissen en een mandje met broden verwijzend naar het verhaal van de wonderbare broodvermenigvuldiging.
Het lam, dat verwijst naar de rol van Jezus als paaslam en het Christusmonogram.
H. Joannes de Doperkerk in Hoofddorp
Op de voordeur van de kerk is door Karel Gomes het levensverhaal van Johannes de Doper uitgebeeld in brons met op de linkerdeur:
- de ontmoeting van Maria en Elizabeth,
- besnijdenis en naamgeving
- Joannes in de woestijn.
En op de rechterdeur:
- de doop van Jezus,
- de dans van Salomé
- de onthoofding van Joannes.
De nieuwe Adam, start van de nieuwe Tijdsgeest
Johannes was in een van zijn vorige levens Adam. Hij zag door de worsteling die Jezus door moest maken na de doop in de Jordaan, een nieuwe Adam geboren worden, die uitsteeg boven zijn roem en ego, door zich te ontdoen van de negatieve krachten die op zijn ego inwerkte. Johannes wist dat de hele mensheid deze opdracht in deze tijd had meegekregen om het ego in dienst te gaan stellen van het Hogere Ik i.p.v. het ego de leiding te laten hebben over het Lagere Zelf in de vorm van angst, twijfel, (zelf)verwijt, oordeel, vooroordeel etc.! Je kan dus als het ware zeggen dat Sint Jan tevens symbool staat voor deze grootse overgangsperiode, een nieuwe periode in ons leven, maar ook voor de totale mensheid. Van het uiterlijke licht, keren we meer in onszelf vanaf deze dag om ons innerlijke licht te aanschouwen.
Geraadpleegde bronnen
www.beleven.org/feest/sint_jan
www.jaarfeesten.blogspot.nl/2010/06/achtergrond-bij-het-sintjanseest.html
www.ontwerpt.nu/vo/vssintjan.html
Hans Stolp in Tijdschrift Verwachting, blz 11, nr 63, 2012.